Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν εισβάλει και κυριαρχούν στη ζωή των παιδιών μας.
Από πολύ νεαρή ηλικία έχουν συσκευές που τους επιτρέπουν να περιηγούνται στο διαδίκτυο. Οι κίνδυνοι είναι πολυάριθμοι. Δεν είναι σίγουρο ότι έχουμε ακόμη καταλάβει καλά τις συνέπιες ούτε και πώς καλύτερα μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε.
Τα ερευνητικά στοιχεία επιβεβαιώνουν αυτό που υποψιαζόμαστε, ότι 95% των παιδιών και έφηβων ηλικίας 13 έως 17 ετών χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το ένα τρίτο τα χρησιμοποιεί σχεδόν συνεχώς!
Οι κίνδυνοι για την ψυχική υγεία διπλασιάζονται όταν τα παιδιά περνούν περισσότερες από τρεις ώρες την ημέρα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Υπάρχουν θετικά αλλά και αρνητικά από την ευρεία αυτή χρήση.
Ποια είναι τα θετικά από τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στα παιδιά και στους έφηβους;
Η ορθή χρήση τους επιτρέπει στα παιδιά να καλλιεργούν τις σχέσεις τους, να ανταλλάσσουν πληροφορίες, να εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους, να οργανώνουν χρήσιμες ή επωφελείς δραστηριότητες, να αισθάνονται αποδοχή, να λαμβάνουν υποστήριξη και να έχουν ένα εργαλείο άμεσης κα ταχείας επικοινωνίας με τα άτομα του κοινωνικού, οικογενειακού ή σχολικού τους περιβάλλοντος.
Ωστόσο, όπως συμβαίνει συχνά στη ζωή, κάθε δραστηριότητα έχει την καλή της μεριά αλλά και τους κινδύνους που τη συνοδεύουν. Το ζητούμενο είναι να μπορούμε να τους αναγνωρίζουμε έγκαιρα, να βρίσκουμε σχέδιο αντιμετώπισης και στην προκειμένη περίπτωση να βοηθούμε τους νέους μας να τους αντιμετωπίζουν.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για την ψυχική υγεία των παιδιών και εφήβων λόγω μέσων κοινωνικής δικτύωσης;
Αρχικά δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ο εγκέφαλος σε αυτές τις ηλικίες είναι ακόμη σε διαδικασίες συνεχούς εξέλιξης. Η ανωριμότητα της κατανόησης και της κρίσης, που δυνατό να υπάρχει καθιστά τους νέους μας πιο ευάλωτους σε επιβλαβές περιεχόμενο.
Η μείωση της διάρκειας του ύπνου προκαλεί μια σειρά από νοσηρές επιπτώσεις. Είναι γνωστό, ότι η στέρηση ύπνου οδηγεί, μεταξύ άλλων, σε ευάλωτη ή ασταθή συναισθηματική κατάσταση, μείωση προσοχής, συγκέντρωσης και αντοχής με παρεμπόδιση της μάθησης και μνήμης.
Ένα ζήτημα που ανησυχεί ιδιαίτερα είναι όταν υπάρχουν προβληματικές διαπροσωπικές σχέσεις που οδηγούν σε τοξικές δράσεις στα κοινωνικά δίκτυα. Τα φαινόμενα της μεγιστοποίησης του διαδικτυακού διασυρμού ή και του εκφοβισμού ευάλωτων παιδιών έχουν αποδείξει ότι οι κίνδυνοι αυτών των καταστάσεων είναι εξαιρετικά μεγάλοι και δύνανται να οδηγήσουν και σε τραγωδίες.
Οι συγκρίσεις με συνομήλικους ή άλλους, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, τα αισθήματα δυσαρέσκειας για το σώμα, οι συμπεριφορές διατροφικών διαταραχών είναι ακόμη προβλήματα που προκύπτουν από τη χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Με την έκταση που έχει λάβει σήμερα η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται ότι υπάρχει πραγματικά μια επιδημία ή ίσως μια πανδημία διαταραχών της ψυχικής υγείας των νέων.
Πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε την κρίση αυτή;
Η λύση δεν είναι εύκολη ούτε και γρήγορη. Δεν είναι αγώνας ταχύτητας 100 μέτρων αλλά ένας μαραθώνιος με ψηλό βαθμό δυσκολίας.
Σίγουρα, η συνεχής και εμπεριστατωμένη διαπαιδαγώγηση των νέων για τους κινδύνους του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι μια αποτελεσματική μέθοδος και ασπίδα για την ψυχική τους υγεία.
Η διαπαιδαγώγηση δεν είναι μόνο υπόθεση των σχολείων και των εκπαιδευτικών γενικότερα. Ο ρόλος των γονιών και της οικογένειας είναι άκρως απαραίτητος και καθοριστικής σημασίας.
Παράλληλα χρειάζεται να αναπτυχθούν καλύτερα πρότυπα ασφαλείας από τους παραγωγούς και πάροχους των υπηρεσιών αυτών. Η προστασία του απορρήτου δεν είναι ακόμη επαρκής. Χρειάζονται καλύτερες μέθοδοι και η έρευνα, όπως και η διαπαιδαγώγηση, στον τομέα αυτό πρέπει να ενισχυθούν.
Ας μην ξεχνούμε ότι δεν πρόκειται για μια στατική κατάσταση. Η τεχνολογία συνεχώς εξελίσσεται και διαμορφώνονται νέες καταστάσεις που δημιουργούν νέες προκλήσεις.
Οι κίνδυνοι για την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων εξαιτίας του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δεν πρόκειται να εκλείψουν. Για να πετυχαίνουμε την ελαχιστοποίηση χρειάζεται επαγρύπνηση, μελέτη και εξεύρεση τρόπων αντιμετώπισης.