Ο ιός HIV που προκαλεί το AIDS, καταστρέφει ένα βασικό πυλώνα της άμυνας του οργανισμού.
Επιτίθεται και σταδιακά μειώνει τον αριθμό των λεμφοκυττάρων CD4 που ανήκουν στην ευρύτερη ομάδα των λεμφοκυττάρων τύπου Τ.
Το αποτέλεσμα είναι ότι ο ασθενής δεν μπορεί πλέον να εξουδετερώνει τα βακτηρίδια, τους ιούς, τα παράσιτα που του επιτίθενται. Προσβάλλεται έτσι από διάφορες λοιμώξεις.
Οι λοιμώξεις που προσβάλλουν τους ασθενείς με μειωμένη άμυνα, ονομάζονται ευκαιριακές.Ο λόγος είναι διότι προκαλούνται όταν οι μικροοργανισμοί βρίσκουν την ευκαιρία να εισβάλουν και να μολύνουν τον οργανισμό όταν η άμυνα είναι μειωμένη ή ανεπαρκής.
Ευκαιριακές λοιμώξεις αναπτύσσονται σε ασθενείς με AIDS, καρκίνο, λευχαιμία, εκτεταμένα εγκαύματα και άλλα σοβαρά χρόνια νοσήματα.
Ο ιός HIV αυξάνει επίσης τον κίνδυνο προσβολής από καρκίνο και εγκεφαλικές παθήσεις. Είναι αιτία καχεξίας με μεγάλη απώλεια βάρους σώματος και μπορεί να οδηγεί στο θάνατο.
Το σύνολο των συμπτωμάτων, σημείων και ασθενειών που προκαλεί ο ιός HIV στον άνθρωπο, αποτελούν το σύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας γνωστό με την ονομασία AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome).
Στα πρώτα στάδια της μόλυνσης με τον ιό HIV, σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να μην υπάρχουν υπάρχουν συμπτώματα.
Σε ένα ποσοστό της τάξης του 50% έως 60%, είναι δυνατόν να προκληθεί ένα σύνδρομο ανάλογο με αυτό της γρίπης κατά τις πρώτες εβδομάδες της μόλυνσης με τον ιό HIV.
Τα συμπτώματα στην αρχή μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Πυρετό
- Πόνο στο λαιμό
- Εξάνθημα
- Αναγούλες και εμετούς
- Διάρροια
- Κούραση
- Πρήξιμο λεμφαδένων
- Πονοκέφαλο
- Πόνους στις αρθρώσεις και στους μυς
Οι περισσότεροι ασθενείς και γιατροί, θεωρούν ότι τα συμπτώματα αυτά οφείλονται σε κρυολόγημα ή γρίπη και έτσι δεν γίνεται αρχικά η διάγνωση.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, η αρχική μόλυνση μπορεί να είναι σοβαρότερη και να προκαλέσει σοβαρή κλινική εικόνα γρίπης ή ακόμη μηνιγγίτιδα και να είναι αιτία εισαγωγής του ασθενούς στο νοσοκομείο.
Παλαιότερα οι γιατροί πίστευαν, ότι μετά την αρχική μόλυνση, ο ιός HIV βρισκόταν σε μια λανθάνουσα κατάσταση, ανενεργός και μετά δραστηριοποιούταν δημιουργώντας το AIDS.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι στην πραγματικότητα ο ιός είναι συνεχώς ενεργός από την αρχή, αναπαραγόμενος και σκοτώνοντας τα λεμφοκύτταρα CD4. Ακόμη και όταν εκδηλώνεται πλέον στην πλήρη εικόνα του το AIDS, ο ιός συνεχίζει το καταστροφικό του έργο.
Με τη σταδιακή πτώση του αριθμού των λεμφοκυττάρων CD4, εμφανίζονται νέα προβλήματα.
Όταν ο αριθμός των CD4 πέφτει κάτω από το φυσιολογικό (800 έως 1.200 κύτταρα ανά κυβικό χιλιοστόμετρο αίματος), ο ασθενής αρχίζει να έχει πρησμένους λεμφαδένες, δερματικά προβλήματα όπως σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, ψωρίαση που εμφανίζεται για πρώτη φορά ή που επιδεινώνεται εάν ήδη υπάρχει, μολύνσεις δέρματος ήπιας μορφής και έλκη γύρω από το στόμα.
Στα επόμενα χρόνια, όταν ο αριθμός των CD4 συνεχίζει να μειώνεται, τα δερματικά προβλήματα και τα έλκη του στόματος, εμφανίζονται συχνότερα.
Οι ασθενείς παρουσιάζουν υποτροπιάζουσες μολύνσεις ερπητικής στοματίτιδας και έρπη ζωστήρα. Πολλοί ασθενείς στη φάση αυτή, έχουν ανεξήγητη απώλεια βάρους, διάρροια, πυρετό, πόνους στους μυς και στις αρθρώσεις, κούραση.
Ασθενείς που είχαν παλαιότερα περάσει φυματίωση, παρουσιάζουν επαναδραστηριοποίηση της νόσου. Η φυματίωση είναι μια από τις συχνότερες μολύνσεις λόγω AIDS στις υπό ανάπτυξη χώρες.
Όταν τα λεμφοκύτταρα CD4 είναι κάτω από 200 ανά κυβικό χιλιοστόμετρο αίματος, αναπτύσσεται η κλινική εικόνα του AIDS.
Ο ασθενής μπορεί να προσβληθεί από ορισμένες μορφές πνευμονίας (ευκαιριακές λοιμώξεις), λόγω μικροοργανισμών, όπως η κάντιτα (μύκητες), ο κρυπτόκοκκος, ο ιός του έρπη, ο κυτταρομεγαλοϊός, το μικρόβιο πνευμoνoκύστη carinii, το μυκοβακτηρίδιο avium complex.
Οι ασθενείς μπορεί επίσης να παρουσιάσουν ορισμένες μορφές καρκίνων όπως το σάρκωμα τύπου Kaposi, λεμφώματα τύπου μη Hodgkin's, λέμφωμα εγκεφάλου.
Οι ασθενείς με AIDS είναι δυνατόν να εκδηλώσουν εγκεφαλοπάθεια λόγω του ιού HIV με εκφυλισμό των πνευματικών τους ικανοτήτων, καχεξία και σοβαρή απώλεια βάρους.
Τελειώνοντας πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι κατά τα τελευταία 20 χρόνια, έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV, 60 εκατομμύρια άνθρωποι. Περισσότεροι από 20 εκατομμύρια έχουν πεθάνει.
Παρά το γεγονός ότι σήμερα, ισχυρά φάρμακα έχουν βελτιώσει την πρόγνωση των ασθενών που έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV, εντούτοις πρόκειται για μια νόσο, χωρίς ίαση, που απειλεί τη ζωή. Γι' αυτό η πρόληψη αποτελεί το καλύτερο μέτρο προστασίας.