Η άπνοια του ύπνου ή υπνική άπνοια είναι από τις κυριότερες αιτίες έντονου ροχαλητού. Πρόκειται για πάθηση που είναι συχνή στον πληθυσμό και μπορεί να έχει σοβαρές επιπλοκές.

Η άπνοια του ύπνου χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα, παρατεταμένα επεισόδια διακοπής της αναπνοής που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του ύπνου. Τα επεισόδια διακοπής της αναπνοής διαρκούν συνήθως 10 δευτερόλεπτα. Οι διακοπές αυτές είναι πολλές και η συχνότητά τους μπορεί να είναι και μέχρι 20 έως 30 ανά ώρα.

Τα συμπτώματα της άπνοιας του ύπνου γίνονται συνήθως αντιληπτά, από τα άτομα που ζουν μαζί με το άτομο που υποφέρει. Το άτομο που υποφέρει δεν θυμάται τα επεισόδια της άπνοιας που τον ταλαιπωρούν τη νύχτα.

Η υπνική άπνοια είναι συχνότερη στους άνδρες. Επηρεάζει 1 άνδρα μέσης ηλικίας για κάθε 25 και 1 γυναίκα σε κάθε 50. Περισσότεροι από 50% των ανθρώπων με άπνοια του ύπνου είναι υπέρβαροι και ροχαλίζουν πολύ δυνατά.  

Η αποφρακτική άπνοια του ύπνου είναι η συχνότερη μορφή της υπνικής άπνοιας. Πρόκειται για παθολογική κατάσταση που υπάρχει σε ενήλικες άνδρες και γυναίκες αλλά και σε παιδιά. Οφείλεται στο ότι το άνω αναπνευστικό σύστημα, δεν μπορεί να διατηρεί ανοικτές τις διόδους του αέρα (πίσω μέρος του λαιμού και γλώσσας, φάρυγγας-λάρυγγας) όταν ο ασθενής κοιμάται και χαλαρώνουν οι μυς.

Στα παιδιά το σύνδρομο της αποφρακτικής άπνοιας του ύπνου φαίνεται ότι διαφέρει από αυτό που παρατηρείται στους ενήλικες. Χαρακτηρίζεται κυρίως από μερική απόφραξη των ανώτερων διόδων του αέρα (αποφρακτικός αερισμός) όταν κοιμάται το παιδί και σπάνια πρόκειται για άπνοιες.

Οι άνθρωποι που πάσχουν από αποφρακτική άπνοια του ύπνου, εκτός από το ροχαλητό υποφέρουν και από σημαντική κούραση που τους ταλαιπωρεί κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ταυτόχρονα μειώνεται η επαγγελματική τους απόδοση και παραγωγικότητα, είναι ευερέθιστοι, νυστάζουν και διατρέχουν ένα ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο να εμπλακούν σε εργατικά ή αυτοκινητιστικά δυστυχήματα με σοβαρούς τραυματισμούς ή και απώλειες ζωών.

Παιδιά με υπνική άπνοια, εκτός από την κούραση, τη νύστα και το ροχαλητό παρουσιάζουν αλλαγές της συμπεριφοράς με επιθετικότητα, νευρικότητα και μειωμένη απόδοση στο σχολείο.

Τα συχνότερα σημεία της ασθένειας είναι:

1. Πολύ έντονο ροχαλητό. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι όποιος ροχαλίζει, πάσχει κατ' ανάγκη από την άπνοια του ύπνου

2. Δυσκολίες και έντονη προσπάθεια για αναπνοή κατά τη διάρκεια του ύπνου

3. Παροδική διακοπή της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου, μικρής διάρκειας αλλά με μεγάλη συχνότητα που ακολουθείται από δυνατό ρουθούνισμα όταν ξαναρχίζει η αναπνοή

4. Ο ασθενής είναι εξαιρετικά νυσταγμένος κατά τη διάρκεια της ημέρας

5. Ο ασθενής έχει τάση να αποκοιμάται κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων για τις οποίες απαιτείται προσοχή και συγκέντρωση όπως για παράδειγμα το οδήγημα, η εργασία και η συνομιλία

6. Επίσης άλλα συμπτώματα που έχουν καταγραφεί είναι οι πρωινοί πονοκέφαλοι, η απώλεια μνήμης, οι αλλαγές της προσωπικότητας, η ληθαργία και η αύξηση του σωματικού βάρους.

Είναι σημαντικό, τα άτομα που μπορεί να νιώθουν μια τέτοια ανάλογη κλινική κατάσταση, να συμβουλεύονται τους γιατρούς τους, για να εξετασθεί το ενδεχόμενο της ύπαρξης ή όχι της άπνοιας του ύπνου σε αυτούς και να ληφθούν τα δέοντα μέτρα.

Οι αιτίες που προκαλούν την άπνοια του ύπνου περιλαμβάνουν βασικά 3 κατηγορίες κλινικών παθολογικών καταστάσεων:

1.   Αποφρακτική άπνοια: Στις περιπτώσεις αυτές η χαλάρωση των μυών του λάρυγγα, του μαλακού ουρανίσκου και της γλώσσας κατά τη διάρκεια του ύπνου, προκαλούν μερική ή ολική απόφραξη των οδών διέλευσης του αέρα από το άνω αναπνευστικό σύστημα. Η αποφρακτική άπνοια είναι η συχνότερη και σοβαρότερη μορφή της νόσου

2.   Κεντρική άπνοια: Εδώ το πρόβλημα της διόδου του αέρα από το άνω αναπνευστικό σύστημα δεν υπάρχει. Η παθολογία στην περίπτωση αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι το διάφραγμα και οι άλλοι μυς του θώρακα δεν λαμβάνουν κανονικά τα νευρολογικά μηνύματα από τα κέντρα του εγκεφάλου που ελέγχουν την αναπνοή

3.   Μικτή άπνοια: Πρόκειται για καταστάσεις όπου υπάρχει συνδυασμός των δύο πιο πάνω αιτιολογιών και η οποία συμβαίνει σχετικά συχνά.

Ορισμένοι παράγοντες από τους πιο κάτω αυξάνουν τον κίνδυνο να συμβεί σε κάποιον η παθολογία της άπνοιας του ύπνου:

1. Υπερβολικό βάρος σώματος και παχυσαρκία

2. Ανατομικές ανωμαλίες της μύτης, του λάρυγγα ή άλλων τμημάτων του άνω αναπνευστικού συστήματος

3. Αυξημένη αρτηριακή πίεση.

Η αντιμετώπιση και θεραπεία για τις ήπιες περιπτώσεις της άπνοιας του ύπνου περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

1. Ο ασθενής είναι καλά να κοιμάται στο πλευρό και όχι πάνω στην πλάτη του

2. Πρέπει να αποφεύγεται η λήψη αλκοόλ πριν τον ύπνο

3. Αποφυγή λήψης υπνωτικών φαρμάκων

4. Ο ασθενής δεν πρέπει να καπνίζει

5. Εάν υπάρχει πρόβλημα υπερβολικού βάρους ή παχυσαρκίας τότε πρέπει να λαμβάνονται μέτρα για να χάσει το περιττό βάρος ο ασθενής.

Στις περιπτώσεις εκείνες που τα μέτρα αυτά αποτυγχάνουν τότε μπορεί να εφαρμοστεί μια ειδική συσκευή κατά τη διάρκεια του ύπνου η οποία δίνει μια μηχανική αναπνευστική βοήθεια στον ασθενή.

H μέθοδος αυτή είναι γνωστή με το ακρώνυμο  CPAP (continuous positive airway pressure).  Βασίζεται στην εφαρμογή μιας ειδικής μάσκας στη μύτη ή στο στόμα και μύτη μαζί. Επιτρέπει τη χορήγηση αέρα με θετική συνεχή πίεση με αποτέλεσμα να μένουν ανοικτές οι δίοδοι του αέρα στο άνω αναπνευστικό σύστημα.

Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι χρήσιμο να εφαρμόζονται το βράδυ ειδικές συσκευές που αλλάζουν τη θέση της σιαγόνας και της γλώσσας ή ακόμη μπορούν να γίνουν διαφόρων ειδών χειρουργικές επεμβάσεις που στόχο θα έχουν τη διόρθωση ανατομικών ανωμαλιών με τρόπο τέτοιο που οι δίοδοι του αέρα να μένουν ανοικτές.

Η διάγνωση και ορθή αντιμετώπιση της αποφρακτικής άπνοιας του ύπνου, μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στη μείωση των σοβαρών αυτοκινητιστικών και εργατικών δυστυχημάτων που αποτελούν μάστιγα στην εποχή μας. Παράλληλα βελτιώνεται σημαντικά η ποιότητα ζωής των ασθενών, αυξάνεται η αποδοτικότητα και παραγωγικότητα τους. Στα παιδιά βελτιώνεται η απόδοση στο σχολείο και απομακρύνεται ο κίνδυνος ατυχημάτων ή κακής συμπεριφοράς λόγω αϋπνίας.

Θα συγκρατήσουμε ότι ασθενείς με έντονο ροχαλητό, αϋπνία, κακή ποιότητα ύπνου και κούραση κατά την ημέρα, πρέπει να διερευνώνται από τους γιατρούς τους για να φανεί κατά πόσο πάσχουν από αποφρακτική άπνοια του ύπνου. Υπάρχει για την πάθηση πρόληψη και θεραπεία.