Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και οι οικογένειές τους μπορούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση και πρόγνωση των σοβαρών επιδεινώσεων της καρδιακής ανεπάρκειας.

Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός είναι σημαντικό να εκπαιδεύονται για να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τα πρώτα σημεία που προαναγγέλλουν την οξεία επιδείνωση της νόσου και έτσι έγκαιρα να αναζητούν άμεση ιατρική βοήθεια. 

Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια χρόνια πάθηση. Οι οξείες επιδεινώσεις της πάθησης, δηλαδή αυτές που εμφανίζονται ξαφνικά με χειροτέρευση της κατάστασης του ασθενούς είναι συχνές. Οι επιπλοκές των εν λόγω επιδεινώσεων είναι σοβαρές.

Οποιαδήποτε καθυστέρηση στην αναγνώριση των σημείων επιδείνωσης συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για εισαγωγή στο νοσοκομείο, επιπλοκές και θνητότητα.

Η καλύτερη και έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων με άμεση θεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας έχουν μειώσει σημαντικά τους θανάτους που αυτή προκαλεί. Παλαιότερα είχαν φτωχή πρόγνωση επιβίωσης οι ασθενείς που εισάγονταν σε νοσοκομείο με καρδιακή ανεπάρκεια που είτε μόλις είχε διαγνωσθεί είτε επρόκειτο για γνωστή περίπτωση που παρουσίαζε επιδείνωση.

Σήμερα και σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά από τη στρατηγική εκπαίδευσης των ασθενών και των οικογενειών τους, επιτεύχθηκε 40%-50% μείωση της θνητότητας.   

Τα 67% των επεισοδίων επιδείνωσης της καρδιακής ανεπάρκειας συμβαίνουν σε ασθενείς στους οποίους έχει ήδη διαγνωσθεί και έτσι είναι γνωστό ότι παρουσιάζουν την πάθηση. Το 33% συμβαίνει σε ασθενείς οι οποίοι έπασχαν από καρδιακή ανεπάρκεια, αλλά σε αυτούς δεν είχε ακόμη γίνει η διάγνωση και έτσι δεν γνώριζαν ότι είχαν τη νόσο. Δηλαδή σε αυτούς η επιδείνωση ήταν το πρώτο επεισόδιο που οδηγούσε στην τοποθέτηση της διάγνωσης καρδιακής ανεπάρκειας. 

Τόσο οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια όσο και οι οικογένειές τους ή τα άτομα που τους φροντίζουν πρέπει να είναι ενήμεροι και να παρατηρούν με προσοχή για να βλέπουν εάν παρουσιάζονται συμπτώματα που μαρτυρούν επιδείνωση της νόσου. 

Οι έρευνες δείχνουν ότι οι ασθενείς που παρουσιάζονται με καρδιακή ανεπάρκεια και εισάγονται επειγόντως για θεραπεία σε νοσοκομεία έχουν τα ακόλουθα σημεία και συμπτώματα:

1. Δύσπνοια, καταγράφηκε στο 92% των ασθενών με οξεία καρδιακή ανεπάρκεια
    
2. Περιφερικό οίδημα, στο 35% των ασθενών
    
3. Βήχας, στο 33%
    
4. Δυσκολίες στην αναπνοή όταν ο ασθενής ξαπλώνει οριζόντια, στο 30% των ασθενών
    
5. Πόνος στο στήθος, στο 29%
    
6. Δύσπνοια τη νύκτα, στο 28%
    
7. Κούραση, στο 17%
    
8. Ταχυπαλμία, ταχυκαρδία, χτυποκάρδι με τον ασθενή να νιώθει την καρδία του να πάλλεται, 7% των ασθενών.

Η δύσπνοια είναι κατά πολύ περισσότερο το συχνότερο σύμπτωμα που παρουσιάζουν οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια.

Οι οικογένειες πρέπει να γνωρίζουν ότι η δύσπνοια περιγράφεται από τους ασθενείς με διάφορους τρόπους: Αίσθημα ασφυξίας με τον ασθενή να λέει ότι δεν μπορεί να παίρνει αέρα, αίσθημα συμπίεσης ή βάρους στο στήθος, βαριά αναπνοή, αναπνευστική δυσφορία.

Παράλληλα με την καρδιακή ανεπάρκεια πολλοί ηλικιωμένοι ασθενείς έχουν και άλλες παθήσεις. Αυτές είναι δυνατόν να προκαλούν συμπτώματα που μιμούνται αυτά της καρδιακής ανεπάρκειας και έτσι να  δημιουργείται σύγχυση. Για τους λόγους αυτούς χρειάζεται προσεκτική εκπαίδευση των ασθενών και των οικογενειών τους έτσι ώστε να διασφαλίζεται η έγκαιρη αναγνώριση και η άμεση θεραπεία της επιδείνωσης της καρδιακής ανεπάρκειας.

Σε μια Αμερικανική έρευνα βρέθηκε ότι σε ασθενείς που είχαν εισαχθεί σε νοσοκομείο για οξεία καρδιακή ανεπάρκεια, προηγήθηκαν μεγάλες καθυστερήσεις μέχρις ότου να αναζητηθεί ιατρική βοήθεια. Ο μέσος όρος της καθυστέρησης από την έναρξη των συμπτωμάτων έως την αναζήτηση βοήθειας ήταν 13,3 ώρες.

Οι παράγοντες στην εν λόγω έρευνα που σχετίζονταν με την καθυστέρηση αναζήτησης ιατρικής βοήθειας ήταν:

1. Το άρρεν φύλο, δηλαδή στους άνδρες παρατηρείτο μεγαλύτερη καθυστέρηση για την αναζήτηση ιατρικής βοήθειας
    
2. Τα πολλά σημεία και συμπτώματα των ασθενών
    
3. Η απουσία ιστορικού καρδιακής ανεπάρκειας
    
4. Το γεγονός ότι η ιατρική βοήθεια έπρεπε χρονικά να αναζητηθεί από τα μεσάνυχτα έως τις 6 το πρωί.

Θα συγκρατήσουμε λοιπόν ότι:

• Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων με άμεση θεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας σώζει πολλές ζωές
   
• Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, οι οικογένειες ή τα άτομα που τους φροντίζουν πρέπει να εκπαιδεύονται για να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τα πρώτα σημεία που προαναγγέλλουν την οξεία επιδείνωση της νόσου και έτσι έγκαιρα να αναζητούν άμεση ιατρική βοήθεια.