Πολλοί διερωτώνται κατά πόσο οι πατάτες είναι καλές ή όχι για την υγεία τους. Πράγματι οι πατάτες χρησιμοποιούνται ευρέως στη διατροφή μας και είναι ένα από τα τρόφιμα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με πολλούς τρόπους.

Η απάντηση στο ερώτημα είναι σχετικά απλή: Οι πατάτες μπορούν να σας προσφέρουν πολλά εάν τις χρησιμοποιείτε σωστά. Ο τρόπος ετοιμασίας και κατανάλωσης τους, η ποιότητα που επηρεάζεται από τις συνθήκες ή τη διάρκεια συντήρησης τους, είναι βασικοί παράγοντες που καθορίζουν εάν θα έχουν ευεργετική ή βλαβερή δράση.

Οι πατάτες είναι πλούσιες σε αμυλώδεις υδατάνθρακες. Για αυτό η περιεκτικότητα τους σε θερμίδες είναι μεγάλη. Μια πατάτα μέτριου μεγέθους 150 γραμμαρίων, έχει περίπου 120 θερμίδες.

Οι πρωτεΐνες είναι χαμηλές στις πατάτες, ενώ οι φυτικές ίνες, οι βιταμίνες (βιταμίνη C, νιακίνη, φολικό οξύ, θειαμίνη, ριβοφλαβίνη) και τα ανόργανα στοιχεία βρίσκονται σε ψηλές συγκεντρώσεις, ιδιαίτερα στη φλούδα της πατάτας. Για αυτό η φλούδα μπορεί να καταναλώνεται και είναι ωφέλιμη εάν είναι σε καλή κατάσταση, η πατάτα έχει πλυθεί καλά και η φλούδα είναι απαλλαγμένη από οποιαδήποτε ακαθαρσία.

Οι πατάτες δεν περιέχουν χοληστερόλη ή άλλα λίπη. Δεν περιέχουν νάτριο (βασικό συστατικό του αλατιού που σε ψηλές συγκεντρώσεις βλάπτει λόγω ψηλής πίεσης) αλλά είναι πλούσιες σε κάλιο που είναι ωφέλιμο για πολλές λειτουργίες του οργανισμού.    

Βραστές και ψητές πατάτες

Οι βραστές και ψητές πατάτες διατηρούν πληθώρα θρεπτικών συστατικών που δεν αλλοιώνονται κατά το μαγείρεμα και έτσι είναι οι πλέον ωφέλιμες. Φυσικά τα γαρνιρίσματα (βούτυρο, μαργαρίνη, μαγιονέζα) και οι σάλτσες διαφόρων ειδών που προστίθενται, δεν είναι ότι καλύτερο για την υγεία σας.

Τα γαρνιρίσματα και οι σάλτσες, είναι συχνά πλούσια σε θερμίδες και λιπαρές ουσίες ζωικής προέλευσης που αλλοιώνουν τη θρεπτική αξία του συνόλου. Αυξάνουν το περιεχόμενο σε θερμίδες, χοληστερόλη, τριγλυκερίδια ή ακόμη σε τρανς λίπη και για αυτό χρειάζεται προσοχή.

Πατάτες τηγανητές και τσιπς

Οι τηγανητές πατάτες και τα τσιπς, μπορούν δυστυχώς να έχουν βλαβερές δράσεις στο οργανισμό σας και μειονεκτούν έναντι των βραστών και ψητών πατατών. Και στην περίπτωση αυτή χρειάζεται προσοχή διότι η προσθήκη γαρνιρισμάτων και σαλτσών, αλλοιώνουν τη θρεπτική αξία του συνόλου.

Στα τσιπς και στις τηγανητές πατάτες προστίθεται άφθονο αλάτι, ενώ είναι πλούσια σε λάδια λόγω του μαγειρέματος τους. Δεν είναι σίγουρο ότι πάντοτε τα λάδια που χρησιμοποιούνται για την προετοιμασία τους, είναι τα καλύτερα ή έστω ικανοποιητικά και αυτό πρέπει να σας προβληματίζει.

Ακόμη ένας παράγοντας που δημιουργεί ανησυχίες για τα τσιπς και τις τηγανητές πατάτες, είναι ο σχηματισμός ακρυλαμίδης. Η ακρυλαμίδη είναι τοξική ουσία που σχηματίζεται όταν αμυλώδη τρόφιμα μαγειρεύονται σε πολύ ψηλές θερμοκρασίες όπως κατά το τηγάνισμα ή το ψήσιμο σε ψηλές θερμοκρασίες για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Σε δοκιμές με πειραματόζωα, η ακρυλαμίδη βρέθηκε ότι μπορεί να προκαλεί καρκίνο. Στον άνθρωπο αυτό δεν έχει αποδειχθεί. Όμως δεν είναι γνωστό εάν και σε ποιες συγκεντρώσεις η εν λόγω ουσία είναι τοξική και το τι μπορεί να προκαλεί στον άνθρωπο. Για το λόγο αυτό τσιπς και τηγανητές πατάτες δεν είναι οι καλύτερες μορφές μαγειρεμένης πατάτας, απαιτείται προσοχή και η κατανάλωση τους πρέπει να περιορίζεται.

Φαίνεται ότι η προσθήκη αντιοξειδωτικών ουσιών (μαρινάρισμα, σκόρδο, λεμόνι, ρίγανη, ελαιόλαδο) ή ακόμη το προκαταρκτικό βράσιμο των πατατών, μειώνουν τη συγκέντρωση ακρυλαμίδης που δημιουργείται.

Πράσινες πατάτες, χλωροφύλλη και σολανίνη

Οι βολβοί της πατάτας, αναπτύσσονται και μεγαλώνουν στο χώμα χωρίς να εκτίθενται στο ήλιο. Εάν εκτεθούν στον ήλιο, δημιουργούν χλωροφύλλη που τους δίνει το πράσινο χρώμα.

Εκτός από τη χλωροφύλλη, η έκθεση στον ήλιο προκαλεί τη σύνθεση της σολανίνης στους βολβούς της πατάτας. Η σολανίνη είναι ερεθιστική για τον άνθρωπο, δίνει την πικρή γεύση και ορισμένοι ασθενείς με αρθρίτιδα πιστεύουν ότι πιθανόν επιδεινώνει τη νόσο τους.

Λόγω του ότι η σολανίνη δεν είναι επιθυμητή, πρέπει να αποφεύγετε να αγοράζετε πατάτες με πράσινο χρώμα. Επίσης οι πατάτες πρέπει να φυλάγονται σε σκοτεινό μέρος.

Θα συγκρατήσουμε λοιπόν ότι οι πατάτες είναι εξαιρετικό τρόφιμο με πολλές θρεπτικές και ωφέλιμες ουσίες. Ωστόσο χρειάζεται προσοχή για να καταναλώνονται με το σωστό τρόπο για να μη μειώνονται ή ακόμη να μηδενίζονται οι ευεργετικές τους δράσεις.